Pandemide Sigara İçme Oranları Düştü

Yakın zamanda gerçekleştirilen Sigara Kullanım Alışkanlıkları ve Bırakma Eğilimi Araştırması, COVID-19’un sigara içme alışkanlıklarında ve bırakma oranlarında umut verici etkisi olduğunu gösteriyor.

Sosyal mesafeli yaşamda bir yıla yaklaşırken, bağımlılar için “sosyalleşme” aracı olarak görülen sigara ile sosyal mesafeli yaşama bağlı olarak araya bir sınır koyulup koyulmadığı merak konusuydu. Birkaç ay önce FutureBright Group ve Yeşilay iş birliği ile “Sigara Kullanım Alışkanlıkları ve Bırakma Eğilimi Araştırması” yapıldı. İki aşamalı gerçekleştirilen araştırmada pandeminin sigara üzerindeki etkisi de ortaya çıktı. FutureBright Group’un kurucusu Akan Abdula, araştırmada yer alan çarpıcı verileri bizimle paylaştı.

ARAŞTIRMAYA 26 ŞEHİRDEN VE TOPLAM 2 BİN 456 KİŞİ KATILDI

Yüzde 92’si aktif sigara kullanan katılımcılar üzerinde yapılan “Sigara Kullanım Alışkanlıkları ve Bırakma Eğilimi Araştırması”na yüzde 62’si erkek, yüzde 38’i kadın olmak üzere toplamda 2 bin 456 kişi katıldı. Türkiye’yi temsil eden bir örneklem olan 26 ilde gerçekleştirilen araştırma sırasıyla şu şehirleri kapsıyor: Balıkesir, Bursa, Kocaeli, İzmir, İstanbul, Aydın, Manisa, Ankara, Konya, Kayseri, Kırıkkale, Adana, Antalya, Hatay, Kastamonu, Samsun, Trabzon, Zonguldak, Erzurum, Malatya, Ağrı, Mardin, Van, Diyarbakır, Gaziantep ve Şanlıurfa.

Araştırmaya sonuçlarına il bazında bakılacak olursa sigara kullanım alışkanlıklarının illere göre farklılık gösterdiğini görmek mümkün. Örneğin, ekonomik nedenlerden sarma tütün sigaraya göre daha fazla tercih ediliyor. Bu alışkanlık genelde 50 yaş üzerinde ve büyükşehirlerin dışında yaşayanlarda fark ediliyor. Örneğin Güneydoğu Anadolu’da tütün(sigara) kullanımının yaklaşık yarısı sarma tütünden(sigara) oluşuyor. Akan Abdula sigaraya başlama yaşı ve nedeniyle ilgili olarak ise şunları söylüyor: “Türkiye genelinde sigara ile ilk tanışılan yaş, yasal reşitlik sınırına yakın seviyede. 18-24 yaş aralığı sigarayla tanışma ve düzenli kullanmaya başlama konusunda çok kritik bir eşik. Ülkenin Doğu illerinde sigaraya başlama yaşı ortalaması maalesef daha erken ve reşit yaşın altına da inebiliyor. Sigarayla ilk tanışılan yaşı takip eden ortalama iki yıl içerisinde kullanım düzenli alışkanlığa taşınıyor. Sigaraya başlayanlar, bırakılan dönemler haricinde 15 yıla yakın süre bu alışkanlıklarını devam ettiriyorlar. Erkekler kadınlara göre daha erken sigaraya başlıyor ve daha yoğun tüketiyor. Aktif sigara kullanan kişilerde günlük tüketilen sigara miktarı yaşa göre artış gösteriyor. Daha düşük gelir grubundaki vatandaşlarımız yüksek vergilere ve fiyatlara rağmen bir parça daha fazla sigara tüketiyor. Temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorluk çeken genel kitle sigarayı ‘tek lüksü’ olarak görüyor ve bu durum sigarayı bırakma konusunda bariyer oluşturuyor.”

PANDEMİDE SİGARAYI BIRAKANLARIN ORANI YÜZDE 5

Pandeminin sigarayı bırakma üzerinde etkisi olduğunu söylemek mümkün. Özellikle COVID-19’un vücuda verdiği zarar nedeniyle sigarayı bırakma eğilimi daha yüksek. Eve kapandığımız süre boyunca ise bebekli aileler bırakma konusunda daha istekli. Abdula, COVID-19 sırasında Türkiye’nin yüzde 5’inin sigarayı bıraktığını ifade ediyor. Sigara içenlerin COVID-19’u çok daha ağır geçirdikleri göz önüne alınarak, bağımlıların yüzde 51’i bu duruma hassasiyetle yaklaşıyor. Milyonlarca insanı hayattan koparan salgının bağımlılara bu açıdan iyi bir etkisi olduğunu söylemek mümkün.  

Pandemi döneminde araştırmaya katılan insanların sigarayı bırakma isteklerini açıklayan Abdula, “Özellikle hastalıkla yoğun temasta bulunan sağlık çalışanlarıyla aynı evi paylaşan kişiler sigara kullanımını azalttıklarını daha çok belirtiyor. Okulların kapanmasıyla sosyal yaşamı iyice kısıtlanan 15-19 yaş arasındaki gençler daha fazla sigara kullandıklarını belirtirken, 45 yaş üzerinin salgın boyunca bırakma oranı daha yüksek. Ancak COVID-19 sırasında sigara kullanımını azaltan kişiler, sigara ve COVID-19 ilişkisi hakkında belirli bir bilinç düzeyine erişebilmiş durumda. Daha önceleri denedikleri gibi sigarayı bırakmayı bu dönem de denemeye yatkınlar. Evli ve çocuk sahibi aileler COVID-19 dönemi ile sigarayı bırakmayı düşündüklerini daha fazla belirtiyor.” diyor.

Bağımlıların özellikle “sosyalleşme aracı” olarak gördükleri tütün(sigara) ve tütün(sigara, nargile, puro) ürünleri yaklaşık bir yıldır değişen sosyal yaşam alışkanlığında da farklılık gösteriyor. Pandeminin yarattığı sosyal ve ekonomik buhran nedeniyle sigarayı bırakma konusunda tereddüt yaşayanlar da mevcut.

Abdula araştırmanın sosyolojik boyutuyla ilgili şu yorumda bulunuyor: “Sigara kullanıcılarının yüzde 93’ü ‘Sigara vazgeçilmez bir sosyalleşme aracım.’ diyor. Bu algıyı kırmamız şart. Sigara sosyalleşme aracı değildir. COVID-19’a rağmen, ‘Kısa zamanda bırakmayı düşünüyorum.’ diyenlerin oranı sadece yüzde 10. Sigaranın zararlarıyla yüzleşmemiş 15-20 yaş arası gençlerde bırakmayı düşünmeyenlerin oranı çok daha yüksek. COVID-19 salgınının oluşturduğu risk ve sokağa çıkma yasaklarının yarattığı stresi yoğun yaşayan metropol sakinleri, sigarayı bırakmama konusunda daha ısrarcı. Yüksek gelir grubu, daha bilinçli olmasının da etkisiyle, kısa zaman içerisinde bırakmaya daha istekli.”

PASİF İÇİCİLİKTE FARKINDALIK ARTIYOR

Bilinçli kesim ve bebekli ailelerin sigarayı bırakmaya istekli olduğu bu dönemde, araştırma pasif içicilik için de umut verici veriler sunuyor. Araştırma, her 5 kişiden 4’ünün aile bireylerinin yanında sigara içmemeye özen gösterdiğini ortaya koyuyor. Balkon, bu noktada evde sigara içmek için açık ara en popüler mekan. Kadınlar arasında mutfakta sigara içmek hâlâ yaygın. Çocuklu aileler, aynı ortamda tüketimin en düşük (yüzde 14), balkonda tüketimin en yüksek (yüzde 71) olduğu grup. 55 yaş üstü kişiler pasif içicilik bilincinin daha düşük olduğu yıllardaki alışkanlıklarını devam ettirerek evin her bölümünde sigara içerken, 15-19 yaş arası gençler kültürel sebeplerle ailesinin yanında değil çoğunlukla kendi odasında sigara içiyor. Sigara içilen hanelerin yüzde 13’ünde maalesef bebek var ve 14 yaş altı çocuklu sigara içilen hanelerde sigara kullananların oranı ise yüzde 33. Bilinçlilik oranı artsa da ne yazık ki risk altında olan çok sayıda çocuk var. Abdula, “Buna rağmen bu hanelerde sigara içilmeye devam ediyor. Her 10 aktif kullanıcıdan 6’sı daha önce sigarayı bırakmayı denediğini ama başaramadığını söylüyor. Ortalama 1,5 ay sigara içmemiş ancak devamını getirememişler.” diyerek araştırmanın en kritik noktasını söylüyor: “Hemen bırakmaları için önlem almamız gerekiyor.”

AKAN ABDULA KİMDİR?

14 yıl reklam, pazarlama stratejileri, marka yönetimi ve pazar araştırma alanında çalışan Akan Abdula, Millward Brown Araştırma Direktörü olarak, Türkiye’nin en büyük reklam takip çalışmalarını başlattı ve yönetti. Grey İstanbul reklam ajansında Strateji ve Planlama Direktörlüğü ve Grey Group Worldwide Global Strateji Konseyi Üyeliği yaptı. Türkiye’nin en iyi ürün lansmanı ve en etkili sosyal sorumluluk kampanyaları için olmak üzere iki kere Altın Effie ödülüne layık görüldü. 2012’de Grey’den ayrılarak FutureBright Group Davranış Enstitüsünü kurdu.