“Tütün Şirketleri, İnsanların Sigara İçmek İstemeyecekleri Bir Günün Geleceğini Biliyor”

Elektronik sigara ile mücadeleyi küresel bir bakış açısı ile değerlendiren John Hopkins Bloomberg Halk Sağlığı Okulundan Prof. Dr. Joanna Cohen, tütün endüstrisini "kuzu postuna bürünmüş kurt" olarak tanımlıyor. Endüstrinin elektronik sigarayı “yeni”, “geliştirilmiş” veya “inovatif” olarak lanse ettiğini belirten Cohen, elektronik sigara ve benzeri ürünlerle ilgili hukuksal düzenlemelerin kapsamlı olması gerektiğinin altını çiziyor ve Türkiye’nin bu konuda önemli bir başarı gösterdiğini vurguluyor.
 
Prof. Dr. Joanna Cohen, elektronik sigaranın yanmayan ısınan ürün olarak lanse edilmesinin nedenini şöyle açıklıyor: “Elektronik sigaralar, insanlar tarafından solunmak üzere aerosol haline gelen bir sıvıyı ısıtır. Isıtılmış tütün ürünleri, insanlar tarafından solunmak üzere aerosol haline gelen tütün yaprağını ısıtır. Tütün endüstrisi, yakma işleminin zarardan sorumlu olduğu fikrinden hareketle bu ürünleri yakma (yanma) içermeyen ürünler olarak etiketlemiş ve tanıtmıştır.” Tütün endüstrisinin elektronik sigarayı inovatif bir ürün olarak pazarlaması konusunda görüşüne başvurduğumuz Cohen, bu satış ve pazarlama taktiğini şöyle açıklıyor: “Çoğumuz ‘yeni’, ‘geliştirilmiş’ veya ‘inovatif’ olarak lanse edilen ürün veya çözümlerden etkileniriz. Birçok şirketin ürünlerini bu şekilde pazarladığını görüyoruz. Halk sağlığı topluluğu olarak, tütün ve nikotin ürünlerini tanımlamak için bu sıfatları kullanmamız gerekmiyor, sadece bahsettiğimiz ürün türünü adlandırmamız yeterlidir. Örneğin, ‘yeni ve gelişmekte olan ürünler’ demek yerine ‘e-sigaralar, ısıtılmış tütün ürünleri ve nikotin poşetleri’ diyebiliriz. Küresel Tütün Kontrolü Enstitüsü (IGTC) olarak kısa bir süre önce bu konuyu ele alan bir video hazırladık.”

GENÇLER ELEKTRONİK SİGARA PAZARLAMASINDAN ETKİLENİYOR
Tütün endüstrisini "kuzu postuna bürünmüş kurt" olarak tanımlayan Cohen sözlerini şöyle sürdürüyor: “Tütün endüstrisi ürünlerini ve eylemlerini aklamaya çalışıyor. Örneğin, yanmayan ürünleri için halkla ilişkilerle örülmüş bir anlatı sağlayan ‘dönüşüm’ gündemi yaratmak gibi. Buna kanmamalıyız. Daha derine inmeli, eleştirel düşünmeli ve tütün endüstrisinin hem geçmişteki hem de günümüzdeki eylemleri hakkında bilgi sahibi olmalıyız, sadece sözlerine itibar etmemeliyiz.” “Sosyokültürel açıdan değerlendirdiğinizde elektronik sigara kullanan kişiler toplumun hangi kesimini oluşturuyor?” sorusunu yönelttiğimiz Cohen bu soruyu şöyle yanıtlıyor: “Hâlihazırda diğer tütün ürünlerinin kullanıcısı olmayan gençlerin de elektronik sigara pazarlamasından etkilendiğini ve toplumda bu ürünlerin kullanım yaygınlığının en yüksek olduğu yaş grubu olma eğiliminde olduklarını sıklıkla görüyoruz.”

“HUKUKSAL DÜZENLEMELER ELZEMDİR”
Elektronik sigara ve benzeri ürünlerle ilgili hukuksal düzenlemelerin net olmamasının sonuçlarına değinen Cohen şunları söylüyor: “Elektronik sigaralar ve diğer tütün ve nikotin ürünlerine ilişkin net ve kapsamlı düzenlemeler, bu ürünlerden kaynaklanan bireysel ve toplumsal zararların en aza indirilmesi için elzemdir. Tütün şirketleri politikalardaki boşluklardan yararlanmaya çalışmaktadır, bu nedenle düzenlemelerin kapsamlı olması önemlidir; tütün şirketlerinin ürün yelpazelerini, pazarlamalarını ve kârlarını en üst seviyeye çıkarmak için diğer taktiklerini genişletebilecekleri boşluklar varsa, bundan faydalanacaklardır. Küresel Tütün Kontrolü Enstitüsü (IGTC)'nün Politika Taramaları, farklı ülkelerin bu ürünleri nasıl düzenlediğini anlamak ve karşılaştırmak için yararlı kaynaklardır.”

“TÜRKİYE MÜCADELEDE BAŞARILI”
Tütün ve tütün ürünleri kontrol kanunları bakımından Türkiye’nin uluslararası konumunu sorduğumuz Cohen şunları söylüyor: “Türkiye, DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) kriterlerine göre tüm MPOWER önlemlerinde en yüksek seviyeye ulaşan ilk ülke olmuştur. Bu müthiş ve önemli bir başarıdır. Bugün karşılaşılan zorluk, bu politika önlemlerinin iyi bir şekilde uygulanmasını ve bunlara yüksek düzeyde uyum gösterilmesini sağlamaktır. Görünen o ki, uygulamada insanlar hâlâ restoranlar gibi kapalı kamusal alanlarda sigara içmektedir. Sigara kullanımına ilişkin sosyal normların değiştirilmesi ve daha etkili uygulama protokollerinin oluşturulması, Türkiye'nin MPOWER önlemlerinin uygulanmasından umulan sağlık kazanımlarını elde etmesine yardımcı olacaktır.”

ENDÜSTRİNİN LOBİ ÇABASI
Philip Morris gibi şirketlerin, "Zihninizdeki dumanları dağıtın" gibi sloganlarla elektronik sigara ve benzeri ürünleri desteklemesi hakkında konuşan Cohen, bu şirketler nasıl bir strateji ile hareket ettiğini ve amaçlarını şöyle açıklıyor: “Bu ürünler ve beraberindeki mesajlar, tütün şirketlerinin ‘reform yaptığı’, ‘toplum için iyi şeyler yaptığı’ ya da ‘çözümün bir parçası olduğu’ şeklindeki halkla ilişkiler anlatısına katkıda bulunmaktadır; ki bunların doğru olmadığını biliyoruz. Şirketlerin saygınlığını ve güvenilirliğini artırmaya ya da ürünlerine yönelik düzenlemelerin azaltılması için daha fazla lobi yapmalarını sağlamaya yönelik bu çabalar, satışları en üst düzeye çıkarma stratejisinin bir parçasıdır.”

TÜTÜN KONTROL DERGİSİ 
Kendisinin de yayın kurulunda yer aldığı Tütün Kontrol dergisinin (Tobacco Control Journal) amacı hakkında bilgi veren Cohen şunları söylüyor: “Kendisini ‘dünya çapında tütün kullanımının doğasını ve sonuçlarını; tütünün nüfusun sağlığı, ekonomi, çevre ve toplum üzerindeki etkilerini; nüfus düzeyinde eğitim ve politika değişiklikleri yoluyla küresel tütün salgınını önleme ve kontrol etme çabalarını; tütün kontrol politikalarının etik boyutlarını ve tütün endüstrisinin ve müttefiklerinin faaliyetlerini kapsayan uluslararası hakemli bir dergi’ olarak tanımlayan Tütün Kontrolü dergisinin yayın kurulunda görev yapmaktan onur duyuyorum. Dergi, halk sağlığı uzmanları, araştırmacılar, politika yapıcılar ve eğitimciler de dahil olmak üzere tütün kontrolüne ilgi duyan herkes için temel bir okuma kaynağıdır." Cohen derginin, orijinal araştırmalara ek olarak, tütün kontrolü uygulamalarına daha iyi bilgiler sağlamayı amaçlayan yorumlar, özel bültenler ve endüstri izlemleri, ‘eylemde savunuculuk’ makaleleri ve bakış açılarını yayınladığını sözlerine ekliyor.

ÇEVREYE DE ZARAR VERİYOR
Elektronik sigaraların içeriğindeki kimyasal ve plastik atıkların doğaya verdiği zararlara da değinen Cohen. “Hem sigara hem de elektronik sigara çevreye zarar vermektedir ve bu zararın boyutları Tütün Kontrolü dergisi de dahil olmak üzere bir çok mecrada sürekli olarak araştırılmakta ve raporlanmaktadır. Bazı net örnekler arasında sigaraların ambalajlarından ve biyolojik olarak parçalanamayan filtrelerinden kaynaklanan atıklar ve elektronik sigaralarda bulunan piller de dahil olmak üzere tehlikeli ve toksik maddeler yer almaktadır.” diyor.
Joanna Cohen son olarak, “Tütün endüstrisinin kendini yeniden ortaya koyma çabasında elektronik sigaranın önemi nedir?” sorusunu ise şöyle yanıtlıyor: “Tütün şirketleri, insanların sigara içmek istemeyecekleri bir günün geleceğini biliyor. Diğer tütün ve nikotin ürünlerinin geliştirilmesi, tütün şirketlerinin ürün yelpazesini ve gelecekte tüketici tabanını koruma ve genişletme potansiyelini artırmaktadır. Daha da önemlisi, tütün kontrolünün halk sağlığını korumadaki ve tütün kaynaklı ölüm ve hastalıklara son vermedeki rolüdür.”