Yaşam Becerileri Bağımlılıklardan Koruyor

Yaşam becerisi, bireyin zor durumlarla baş etme becerisinin gelişmesi anlamına geliyor. Bireyin, güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olması ve benliğini tanıması için büyük önem taşıyor. Yaşam becerileri en temel anlamda bireyin kendine dair farkındalığını artırarak duygu, düşünce ve davranış üçgenini fark etmesine yardımcı oluyor. Yaşam becerisi, bireyin karar verirken kendine güvenmesini ve aldığı kararların sonuçları ile baş edebilmesini sağlıyor. Hayatın ilk yıllarında kazanılan yaşam becerilerinin, ilerleyen yıllarda yaşamı olumlu yönde etkilediğine dair çok sayıda araştırma bulunuyor. “Çocuklarda yaşam becerisi nedir, nasıl geliştirilir?” sorusunun yanıtını araştırdık.

Yaşam becerileri, bireylerin günlük yaşamın talepleri ve zorluklarıyla etkin bir şekilde başa çıkabilmelerini sağlayan uyarlanabilir olumlu davranış ve beceriler olarak tanımlanıyor. Bireylerin yaşamlarında karşılaştıkları problemli durumlarla başa çıkabilmelerini ve yaşamlarını etkili bir biçimde yönetebilmelerini sağlayan becerilerden oluşuyor. Temel yaşam becerileri gelişmiş çocukların öz güvenleri yüksek, aile, arkadaş ilişkileri güçlü ve okul başarıları yüksek oluyor. Çocukluk döneminde kazanılmayan yaşam becerileri, yetişkinin iş, sosyal ve özel yaşamında sorunlara ve mutsuzluğa yol açıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) yaşam becerilerini on temel beceri alanı içinde ele alıyor. Bu beceriler; problem çözme ve karar verme, eleştirel ve yaratıcı düşünme, iletişim ve kişilerarası iletişim becerileri, öz farkındalık ve empati becerileri ve duygularla ve stresle başa çıkma becerileri olmak üzere beş ana alanda değerlendiriliyor.

KAZANIM AİLEDE BAŞLIYOR
Aile içindeki her bir bireyin birbirini sevdiği, desteklediği ve anlaşıldığını hissettiği, birbirlerini tamamladığı ve güçlendirdiği bir aile ortamı işlevsel bir aile ortamı olarak tanımlanıyor. Böyle örnek bir aile ortamı, çocukların yaşam becerilerinin kazanımı konusunda uygun koşulları oluştururken, aile üyelerinin birbirleriyle sevgi, saygı ve dayanışmaya dayalı ilişkileri, çocukların erken dönemde farklı yaşam becerilerini kazanmalarını da sağlıyor. Çocuklar bu becerilerini ebeveynleri ile birlikte çalışırken, onları gözlemlerken veya onların model aldıkları davranışlarını taklit ederken kazanıyorlar. Yaşam becerilerinin kazanımı sırasında çocuklar ebeveynleri tarafından öğretilen ve kabul edilen değerleri, kuralları ve onların yaşama yönelik tecrübelerini temel alıyorlar. Aile ortamında yaşam becerilerinin kazanılması ebeveynler ve çocuklar arasındaki aile içi iletişim, aile içi rollerin paylaşımı ve aile içi işlevlerin uygulanması sürecinde gerçekleştiğinden, yaşam becerilerinin kazanılması, işlevsel bir ailede en iyi şekilde gerçekleşmiş oluyor.

DSÖ’YE GÖR HER YAŞ VE HER DÖNEMDE ÖĞRETİLEBİLİR
Bazı araştırmacılar, bu becerilerin beş yaşından önce öğretilmesi gerektiğine vurgu yapıyorken, Dünya Sağlık Örgütü’ne göre genel beceriler olarak nitelendirilen yaşam becerileri, her yaş ve dönemde çocuklara öğretilebilir ve bu becerilerin özellikle ergenler arasında geliştirilmesi gerekir. Bebeklik döneminde bebekler bir yandan çevrelerini keşfetmek için duyularını kullanarak denemeler yaparken, diğer taraftan da oluşan sonuçları gözlemliyorlar. Bebekler bilişsel gelişimlerine paralel olarak dil gelişimlerinde meydana gelen değişimlerle birlikte akranları, ebeveynleri ve çevresindeki diğer bireylerle iletişim becerilerini geliştiriyorlar. Bebeklerin sosyal gelişimlerinin desteklenmesi ile sağlıklı yaşam becerilerinin oluşması için temeller de atılmaya başlanıyor. İlk çocukluk döneminde ise, çocuklar duygusal tepkilere karşılık verme ve olumsuz duygularla başa çıkabilme konularında daha becerikli olup, empatiyi yaşamlarında daha sık deneyimliyorlar. Bir sonraki evre olan ve altı ile 12 yaşlarını içine alan orta çocukluk döneminde, çocuklar gerçek anlamda sosyal kuralları tanımaya ve bunlara uyum sağlamaya çalışıyor. Bu dönemde çocuğun öğretmenleri ve arkadaşları ile olan özdeşimleri de önemli hâle geliyor, çocuklar kurdukları arkadaşlıklar sayesinde dış dünyaya yönelik deneyimler kazanıyor, kendilerine yönelik bir benlik imajı oluşturuyorlar. Ergenlik dönemi ise; fizyolojik değişiklikler ve psikolojik olgunlaşmanın yanı sıra ergenlerin risk aldığı, kendi sorunlarını çözme eğilimine girdiği, önemli konular hakkında karar verdiği, akran baskısı ve stresin de yoğun olarak yaşandığı bir dönem olarak temel yaşam becerilerinin gelişimine katkı sağlanmış oluyor.

YYBE KAPSAMLI BİR PROGRAM SUNUYOR
Toplum içerisinde meydana gelen hızlı toplumsal değişimler, gençlerin hayatlarını, beklentilerini, değerlerini ve fırsatlarını ebeveynlerininkinden çok daha farklı bir hâle getiriyor. Bu noktada ise yaşam becerileri eğitimi kavramı dikkati çekiyor.  Yaşam becerileri eğitimi, yaşam becerilerinin geliştirilmesine yönelik planlanan süreçler olup Dünya Sağlık Örgütü’nün tanımlaması içinde genel yaşam becerilerinin öğretilmesine dayandırılıp, temel sağlık ve sosyal problemlerle ilgili becerilerin uygulanmasını içeriyor. Yeşilay da bu konuda çalışmalar yürüten kurumlar arasında yer alıyor. Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitimi (YYBE), çocukların hem bireysel hem de sosyal yaşamlarında ihtiyaç duydukları becerileri kazanmalarını amaçlayan kapsamlı bir eğitim programını içeriyor. Bu program, çocukların kendilerini tanımalarını, duygusal ve sosyal becerilerini geliştirmelerini sağlarken, aynı zamanda sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemelerine yardımcı oluyor. YYBE, çocukların problem çözme, duygularını tanıma ve yönetme, etkili iletişim kurma, stresle başa çıkma gibi temel yaşam becerilerini kazanmalarına odaklanıyor. Bu beceriler, çocukların günlük yaşamda karşılaştıkları zorluklarla başa çıkmalarını sağladığı gibi, onları teknoloji bağımlılığı gibi modern dünyanın getirdiği tehlikelere karşı da koruyor.

ÇOCUKLARIN GELİŞİM SEVİYELERİNE GÖRE YAPILANDIRILAN BİR PROGRAM
Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitimi (YYBE), farklı yaş gruplarına uygun olarak tasarlanmış. Kendini Tanıma ve Öz Farkındalık, Duygusal Zekâ ve Empati Gelişimi, Etkili İletişim ve Sosyal Beceriler, Problem Çözme ve Karar Verme Becerileri gibi modüllerden oluşuyor. Her modül, çocukların gelişim seviyelerine uygun olarak yapılandırılmış olup, onların hem bireysel hem de sosyal becerilerini desteklemeyi hedefliyor. Kendini tanıma ve öz farkındalık modülü çocukların kendilerini tanımaları, güçlü ve zayıf yönlerini keşfetmeleri, bağımlılık gibi risklere karşı bilinçli ve dirençli bireyler olarak yetişmelerini sağlıyor. Bu modül, çocukların öz güvenlerini artırarak, teknoloji kullanımını bilinçli bir şekilde yönetmelerine yardımcı oluyor. Duygusal zekâ ve empati gelişimi modülüyle YYBE, çocukların duygusal zekâlarını geliştirmeyi hedefliyor. Duygularını tanıyan ve yönetebilen çocuklar, stres ve kaygı gibi durumlarla başa çıkmada daha başarılı oluyor. Bu da onların teknolojiyi bir kaçış aracı olarak kullanmalarını engelliyor. Etkili iletişim ve sosyal beceriler modülüyle, çocukların sosyal becerilerini geliştiren YYBE, onların arkadaşlarıyla ve aileleriyle daha sağlıklı ilişkiler kurmalarını sağlıyor. İyi iletişim becerileri, çocukların sosyal medya ve diğer dijital platformlarda karşılaşabilecekleri tehlikelere karşı daha bilinçli olmalarını sağlıyor. Çocukların karşılaştıkları sorunlara çözüm bulma yeteneklerini geliştiren problem çözme ve karar verme becerileri modülü ise, onların karşılaştıkları zorlukları teknolojiden uzak durarak aşmalarını sağlıyor. Bu beceriler, bağımlılığın önlenmesinde kritik bir rol oynuyor.

HAYATIN DİĞER ZORLUKLARINA KARŞI DA KORUMUŞ OLUYOR
Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitimi, çocukların sadece bugünkü yaşamlarında değil, gelecekte de sağlıklı bireyler olmaları için gerekli olan temelleri atıyor. Program, çocukların teknoloji kullanımını bilinçli bir şekilde yönetmelerine ve bağımlılık riskine karşı güçlü bir direnç geliştirmelerine yardımcı oluyor. Özellikle teknoloji bağımlılığına karşı en güçlü savunma mekanizması, çocukların kendi iç dünyalarını tanımaları ve hayatlarında karşılaştıkları zorluklarla sağlıklı bir şekilde başa çıkabilme yeteneği geliştirmiş olmaları. YYBE, bu becerileri çocuklara kazandırarak, onları sadece teknoloji bağımlılığından değil, aynı zamanda hayatın diğer zorluklarına karşı da korumuş oluyor. Yeşilay, YYBE ile çocukların sadece bugünkü sorunlara değil, gelecekte karşılaşabilecekleri tehlikelere karşı da hazırlıklı olmalarını hedefliyor. Sağlıklı nesiller yetiştirmek adına önemli bir adım olan program, çocukların yaşam becerilerini geliştirmek ve onları bağımlılık riskinden korumanın yanı sıra, onların daha mutlu, üretken ve bilinçli bireyler olmalarını hedefliyor. Yeşilay Yaşam Becerileri Eğitimi, çocukların teknoloji bağımlılığı gibi modern dünyanın getirdiği tehlikelerden korunmalarını sağlarken, onların sosyal ve duygusal gelişimlerini de destekliyor.