Yeşilay ülküsünün yılmaz neferleri: Yeşilay kadınları

Tarihimizde kadınların fedakâr ve güçlü duruşuna en güzel örnek kuşkusuz ki Kurtuluş Savaşı yıllarıdır. Kahraman Türk kadınlarının kendi canlarını hiçe sayarak mücadele ettiği savaş yıllarının sonucunda elde edilen zaferde kadınların gücü ve etkisi büyüktür. İşte Yeşilay’ın mücadelesinde de kadının böyle bir önemi var. Gelecek nesillerin hür ve bağımsız olması hedefiyle 104 yıldan bu yana bağımlılıklarla mücadele eden Yeşilay’a emek veren kadınlar, geçmişte olduğu gibi bugün de Yeşilay ülküsünün en önemli gönüllülerini oluşturuyorlar. Fikirleriyle güç veren, içinde bulundukları her yeri iyileştirmek için çabalayan kadınların Yeşilay’daki desteği ve dokunuşu Yeşilay’ın en önemli dayanaklarından birini oluşturuyor.

İyi ve sağlıklı yaşama yöneliş ailede başlıyor, aile tarafından öğretiliyor. Bir bireyin yetişmesindeki en önemli faktör olan aile ortamı ve bunun da merkezinde olan anneler, kuşkusuz ki çocuklarını yetiştirirken onları her türlü kötülükten korumayı amaçlarlar. Bir çocuk için en çok kaygı duyan kişi olan annelerin koruma ve kollama duygusuyla bir araya gelen Yeşilay Kadın Kolları, bir anne dokunuşunun o tarifsiz hissini dayanışma içerisinde uygulamayı amaçlıyor. Bu yolla kalplere ulaşıp farkındalık kazandırmaya çabalıyor.

Kadının sosyal yaşamda ve çalışma hayatında yer alması zorlu süreçlerden geçerek bugünlere ulaştı. 20. yüzyılın başlarında savaş yıllarında zorlu yaşam koşullarını sürdürmenin yanı sıra ailesine bakmak, orduya yardımcı olmak gibi birçok görev üstlenen kadınlar için 1950’liler adeta dönüşüm ifade ediyor. Yeşilay tarihine de baktığımızda da kadınların 1950’li yıllarda Yeşilay mücadelesine daha aktif katılım gösterdiğini görüyoruz. İlk Türk hemşire Safiye Hüseyin Elbi, Yeşilay’a başkanlık yapan ilk ve tek kadın olarak Yeşilay’da kadının gücünün ve varlığının önemli bir sembolünü oluşturuyor.

Yeşilay’ın gönüllü kadınlarının öncüsü olan Safiye Hüseyin, hemşirelik mesleğine büyük bir sevgiyle bağlıydı. İnsan hayatına yaptığı dokunuşlarla bilinen Safiye Hüseyin, Yeşilay’da 1930’lu yıllarda varlığını hissettirmiş ve yönetim kurulunda da yer alarak bağımlılıklar konusunda farkındalık oluşturmak adına önemli hizmetlerde bulunmuştu. Safiye Hüseyin Elbi’nin 1955-1956 yılları arasında Yeşilay Genel Başkanlığı görevinde bulunması Yeşilay mücadelesinde kadının yerini güçlendirmiş ve bugünlere kadar taşımıştır. Yeşilay’ın bir asırlık tarihinin ilk ve tek genel başkanı olan Safiye Hüseyin, yine bir ilke imza atarak Yeşilay Kadın Kolları’nı kuran isim olmuştur. Başkanlığını da kendisi yapmıştır. Safiye Hüseyin, alkol ve uyuşturucuyla mücadele çalışmalarında aktif rol üstlenmiş, okul okul gezip bu maddelerin zararlarını anlatmıştır. Yeşilay Haftası etkinliklerinde gençlerle buluşmuş, onları bağımlılıklara karşı bilinçlendirmek için çabalamıştır.

KADIN KOLLARI FAALİYETTE

Yeşilay Kadın Kolları 1950’li yıllar itibariyle faaliyetlerine güçlü bir şekilde devam ederken, seminerler, tanışma çayları, resitaller, etkinlikler kadınların bir araya gelip bu kutlu mücadeleyi yaymasına olanak sağlamıştır. Yeşilay’dan yolu geçen değerli kadınlar arasında İnci Ayan Erol, Sümer Nomer, Amiran Kurtkan, Hicran Göze, Gülbün Masera, Binnaz Tuğ, Reyhan Songar isimleri sayılabilir. Kadın Kolları üyeleri birbirine yakınlaştırırken, bağımlılıklar konusunda farkındalık oluşturmaya da yardım etmiştir.

YEŞİLAY’IN İLK VE TEK KADIN GENEL BAŞKANI: SAFİYE HÜSEYİN

Yeşilay’ın ilk kadın üyesi olan Safiye Hüseyin, 1955-1956 yılı arasında Yeşilay’ın Genel Başkanlığını yapmıştır. Hemşirelik mesleğine tutkun olan Elbi, Türkiye’de modern hemşireliğin tesisindeki en önemli kişidir. Safiye Hüseyin Elbi, İngiltere’de deniz ateşesi olan Ahmet Paşa ve İngiliz soylularından Josephine Wilward’ın çocuğudur. 1881 yılında dünyaya gelen Safiye Hüseyin, eğitimini Avrupa’da tamamladıktan sonra ilk olarak Kızılay Hemşiresi olarak Balkan harbinde gönüllü olarak çalışır. Safiye Hüseyin Elbi, savaştan sonra İstanbul’a döner ve Türkiye’de hemşirelik mesleğinin yayılması ve tanınması için çalışır. Meslekî gelişimi için birçok yayını Türkçeye kazandırır ve pek çok ülkeyi ziyaret eder. Birinci Dünya Savaşı sonunda, Avrupa ülkelerindeki Türk esir ve öğrencilerin durumlarını incelemek ve gereken insani yardımları yapmak üzere İsviçre ve Almanya’ya gönderilir. Bu görevi de başarıyla tamamlayarak birçok Türk öğrenci ve askerin yurda dönmesini sağlar. Hastabakıcılık, hemşirelik ve içki aleyhtarlığı konularında konferanslar verir. Safiye Elbi, ilk hemşirelik okulu olan Kızılay Hemşirelik Okulu’nun kurucuları arasında da yer alır. Yeşilay Kadın Kollarını hayata geçiren Safiye Hüseyin, Türk Kadınlar Derneği’nin kurucularındandır. Safiye Hüseyin Yeşilay adına Avrupa ve Amerika’da çeşitli uluslararası kongrelere de katılır.

Safiye Hüseyin görev alamayacağı yaşa geldiğinde de mücadelenin parçası olmaya devam eder. Yeşilay Haftası etkinliklerine katılır ve gençlerle buluşur, yaşamının sonuna kadar bu davanın yılmaz bir neferi olduğunu gösterir.

YEŞİLAY’A GÖNÜL VERMİŞ İDEALİST BİR KADIN: PAKİZE AHMED

Mazhar Osman, Yeşilay’da kadınların da aktif rol almasına, kadınlar arasında alkol mücadelesinin yaygın bir şekilde yapılmasına önem verir. Bu amaçla Safiye Hüseyin Elbi’den sonra Pakize Ahmed’i de yönetim kuruluna alır. Tıpkı Safiye Hüseyin gibi Pakize Hanım’a da sorumluluklar vererek onu cemiyetçilik faaliyetlerinde aktif görevler almaya teşvik eder. Yeşilay’ın kutlu yolculuğuna gönül vermiş, kadınlara öncü olmuş önemli bir şahsiyet olan Pakize Ahmed, Yeşilay’ın 1926 yılındaki kongresinden sonra özellikle öne çıkan isim olur; içki karşıtı hareketleri ve azmiyle herkesin takdirini kazanır. Beyaz kurdeleli kadınları, kadınların Amerika ve Avrupa ülkelerinde içkiyle mücadelede üstlendikleri rolü ve Türk kadınlarının üstlenmesi gereken vazifeleri örneklerle aktarır. Safiye Hüseyin’den sonra Hilal-i Ahdar Yönetim Kurulu’na giren ikinci kadın olan Pakize Ahmed, Türk kadınının aile içindeki önemi ve özellikle de çocukların bağımlılıklardan korunması noktasındaki etkisi ve gücü konularına değinen yazılar kaleme almıştır.

YEŞİLAY KADIN KOMİSYONLARI MÜCADELEDE AKTİF ROL ÜSTLENİYOR

Bugün Yeşilay çatısı altında bağımlılıklarla mücadele eden kadın komisyonları, Yeşilay’ın amaçları ve yayınlanan stratejik hedefleri doğrultusunda saha faaliyetleri gerçekleştiriyorlar. Yeşilay tarafından geliştirilen eğitim programlarının kadınlara yaygınlaştırılmasını sağlamak üzere çalışan kadın komisyonları, kadınları bilinçlendirmeye yönelik saha ve stant faaliyetleri düzenliyorlar. Genel Sekreter Yardımcısı Ülkenur Büke başkanlığında oluşturulan Genel Merkez Kadın Komisyonu, teşkilat komisyonuna paralel 18 bölgenin birer temsilcisinden oluşuyor. Üç ayda bir toplantı düzenleyen Genel Merkez Kadın Komisyonu’ndaki üyeler bölgelerindeki faaliyetleri komisyon başkanına raporluyorlar.

Çalışma örneklerini projelendiren, iş birlikleri geliştiren ve genel merkez tarafından takip edilen projeleri yürüten kadın komisyonları, özellikle kadınlara yönelik önleme çalışmalarına destek sağlıyor. 97 adet aktif şube kadın komisyonu bulunuyor. Kadın komisyonlarınca gerçekleştirilen projeler arasında; Muhtarlar projesi, Yeşilay Aileleri Projesi, Bağımlılık Anne Karnında Başlamasın Projesi (gebe okulları), Teknolojisiz 60 Dakika projesi gibi projeler bulunuyor. Ayrıca tüm yıl boyunca kadına yönelik çalışan dernek, vakıf ve kooperatif gibi yapılanmalarla bir araya gelinerek Yeşilay ve YEDAM tanıtımı yapılırken, bağımlılık eğitimleri düzenleniyor.

KADINLAR FARKINDALIK AMAÇLI PROJELERDE GÖREV ALIYOR

Kadın komisyonları toplumun farklı kesimlerinden kişilere ulaşarak çeşitli projeleri hayata geçirdi. Muhtarlarda Bağımlılık Farkındalığının Artırılmasına Yönelik Çalışmalar Projesi kapsamında T.C. İçişleri Bakanlığına bağlı Muhtarlar Dairesi Başkanlığıyla bir araya gelinerek yapılan görüşmelerin ardından tüm Türkiye genelinde bulunan kadın komisyonlarına, bulundukları lokasyonlarda muhtarlara Yeşilay farkındalığı kazandırma görevi tebliğ edildi. Bu kapsamda, şube kadın komisyonları bir yıl içerisinde 1033 mahalle muhtarını ziyaret ederek, bazı lokasyonlarda muhtarlarla iş birliği geliştirdi ve ilişki sürekli hâle getirildi. Yeşilay Aileleri Projesi’nde ise, “Bilinçli Ebeveynler, Mutlu Nesiller” sloganıyla hayata geçirilen sertifika programında, lise öğrencilerinin velilerine yönelik oturumlarda Yeşilay ve bağımlılık farkındalığı kazandırıldı, eğitimler verildi ve katılımcılara sertifika verildi. Bağımlılık Anne Karnında Başlamasın Projesi, Erzurum Şube Kadın Komisyonu tarafından devlet hastanesinin gebe okullarında uygulanmaya başlandı ve daha sonrasında diğer komisyonlarca yaygınlaştırıldı. Bu proje kapsamında başhekimlik iş birliğiyle gebe okuluna gelen kadınlara sağlıklı yaşam ve bağımlılık farkındalığı eğitimleri verildi. Bir diğer proje olan Teknolojisiz 60 Dakika Projesi, Bağcılar Şubesi Kadın Komisyonu tarafından hayata geçirildi ve daha sonrasında diğer komisyonlarca yaygınlaştırıldı. Proje kapsamında, kadın komisyonları bir araya gelerek cep telefonlarını bir kutuya kapatarak okumalar ve kitap tahlilleri yaptı.

Toplumdaki her çocuğu kendi çocuğuymuşçasına koruma bilinciyle bağımlılıklardan uzak, iyi ve sağlıklı yaşamı seçmiş nesiller oluşturmaya gayesiyle hareket eden Yeşilay gönüllüsü kadınların, bir asrı aşan sınır tanımayan mücadelesi ilklerin kadını Safiye Hüseyin ve onun gibi cesur kadınlar sayesinde başlamış ve günümüze dek sürmüştür. Yeşilay çatısı altında emek veren kadınların sayısı yıllar içinde artmış ve Yeşilay’da kadının varlığı ve sözü yıllar geçtikçe daha da güçlenmiştir. Fikir ve çözüm üretmede her zaman bir adım önde olan kadınların Yeşilay’daki varlığı Yeşilay’ın bağımlılık mücadelesini daha güçlü ve anlamlı kılmaktadır.

KADINLAR TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN BAZI ÖRNEK ÇALIŞMALAR

Yeşilay kadınlarının mücadele ayağını oluşturan kadın komisyonlarınca gerçekleştirilen faaliyetler önleme ve farkındalık çalışmalarının önemli bir bölümünü oluşturuyor.

Afyonkarahisar şube kadın komisyonu, topluma açık alanlarda kadına yönelik şiddet temalı fotoğraf sergisi düzenledi.

Niğde şube kadın komisyonu, T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına bağlı Kadın Sığınma Evlerini ziyaret etti. Bağımlılık oranı yüksek olan merkezlerde yer alan kadınlara, bağımlılıkla mücadele ve Yeşilay Danışmanlık Merkezleri sunumu aktarıldı. Sunum sonunda psikologlar, yuvarlak masa sohbetleri gerçekleştirerek katılımcıların sorularını yanıtladı. Psikolojik şiddetle baş etme yolları da yuvarlak masa sohbetlerinde ele alındı.

Mardin şube kadın komisyonu faaliyetleri kapsamında, 5 Ocak 2024’te Mazıdağı ilçesinde bulunan ADEM'de (Aile Destek Merkezi) kurs gören yaklaşık 80 kadına, YEDAM uzmanı eşliğinde Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi verildi. Ayrıca, 25 Kasım Kadına Şiddete Hayır günü kapsamında Gül Medrese ÇATOM’da (Çok Amaçlı Toplum Merkezi) 250 kadın katılımcının katıldığı “Sanat Terapisi” etkinliği Uzman Klinik Psikolog Abdulkadir Özmen’le beraber gerçekleştirildi. Kadınlardan duygularını resme dökmeleri istendi, çizilen resimler şubede sergilenmek üzere alındı.

Diyarbakır şube kadın komisyonu, “Kadına Yönelik Şiddeti Önleme” başlıklı iki seminer düzenledi. Seminerlerden bir tanesi öğrenci velilerine, bir diğeri ise Aile Destek Merkezlerinde bulunan kursiyer kadınlara yönelik yapıldı. YEDAM ve 115 hattının tanıtımı yapıldı.