Yeşilay’ın ilk gençlik teşkilatının kuruluşu "Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti"

Yeşilay Cemiyeti Hilâl-i Ahdar adıyla alkole karşı mücadele etmek için 23 Şubat 1920 tarihinde resmî makamlardan izin alarak kurulmuştur. Kuruluşundan üç gün sonra 26 Şubat 1920 tarihinde hazırlamış olduğu Hilal-î Ahdar Cemiyeti Nizamnamesi’ni Emniyet-i Umumiye Asayiş Şubesi Müdürlüğüne onaylatarak resmileştirmiştir. İlk kuruluş kongresini 5 Mart 1920’de Babıali Caddesi’nde Matbuat Cemiyeti salonunda yapar.

Cemiyetin hazırlamış olduğu ilk nizamnamenin ikinci maddesinde içkiyle mücadelede ilk hedefin alkol bağımlılığına karşı halkı aydınlatmak olduğu belirtilirken ikinci hedef kitle olarak okullarda küçük sınıflardan itibaren çocukların ve gençlerin sıhhatlerinin korunmasının önemli olduğu vurgulanmıştır.

Bu madde Nizamname’de “Saniyen mekteplerde hıfz-ı sıhhat dersinin (Sağlık Bilgisi) ta küçük sınıflardan itibaren bir ehemmiyet-i azime ile talim edilmesine teşebbüs edecek” şeklinde yer almıştır.

Cemiyet, ilk idare heyetinin seçilmesinin akabinde 12 Kasım 1920 tarihinde yaptığı toplantının ilk maddesinde yüksekokullarda, ortaokul ve liselerde içki aleyhinde konferanslar vermek için Maarif Nezareti’ne müracaat edilmesi kararını alarak çocuklarımızı ve gençlerimizi alkol belasından uzak tutmaya çalışmıştır.

11 Şubat 1921 tarihinde yapılan aylık olağan toplantısında cemiyet konferansların yanında piyes, tiyatro ve sinema filmlerinin de gençlerin ve halkın bağımlılıklara karşı bilinçlenmesinde faydalı olacağı düşüncesiyle esnaf örgütleri ve spor kulüpleri yöneticilerinin cemiyete davet edilmesi, bu kulüplerde içki aleyhinde faaliyetler düzenlenmesi gibi kararlar alınmıştır.

1 Nisan 1921 tarihinde yapılan toplantıda, “Gençlerin boş vakitlerini geçireceği en güzel ve faydalı meşguliyetlerin spor olduğu gerçeğinden hareketle sportif faaliyetler için gerekli alt yapı hizmetlerinin temini amacıyla Şehremaneti (Belediye Başkanı) nezdinde girişimlerde bulunulması” kararı alınmıştır. (2 Nisan tarihli İleri, Vakit ve Alemdar gazeteleri)

Genç Hıristiyanlar Cemiyeti de kendi gençlerini alkol bağımlılığına karşı bilgilendirmek için Hilal-i Ahdâr Cemiyeti’nden bir konuşmacı talep etmiş, bu amaçla nisan ayında Genel Sekreter Dr. Şükrü Hazım Bey Genç Hıristiyanlar Cemiyeti’ne giderek konferans vermiştir. (8 Mayıs 1921 tarihli İleri, Vakit ve Alemdar gazeteleri) Yeşilay’ın kuruluşundan altı ay sonra Men-i Müskirat Kanunu (içkinin yasaklanması kanunu) 14 Eylül 1920 yılında mecliste kabul edilmişti. Kanun içkinin üretimini, satışını ve tüketimini tamamen yasakladı. Bu kanun maalesef 9 Nisan 1924’te kaldırılarak içki serbest bırakıldı. İçkinin serbest olmasından dolayı yeni içki mekânlarının tekrar açılması, reklamlarının gazete ve dergi aracılığıyla yaygınlaşması, yurdun çeşitli yerlerinde alkolden dolayı işlenen suçlarda artış olması cemiyeti yeni kararlar almaya sevk etti. Bunun üzerine Yeşilay çalışma alanlarını genişletmek amacıyla topluma daha fazla ulaşmak için birtakım tedbirler almaya başladı.

TÜRKİYE İÇKİ ALEYHTARI GENÇLER CEMİYETİ KURULUYOR

1928 tarihinde Hilal-i Ahdar olan cemiyetin ismi dokuzuncu kongrede Yeşil Hilal olarak değiştirilir.

Gençliği alkol bağımlılığına karşı korumak amacıyla 10 Kasım 1930 yılında Yeşil Hilal’den ayrı bir yapı olarak Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti kurulur.

İçki düşmanı bir gençlik yetiştirmek amacını taşıyan bu cemiyet aynı zamanda İçki Düşmanı Gazete adıyla bir gazete çıkarır. Gazete hem Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti’nin hem de Yeşil Hilal Cemiyeti’nin ortak yayın organıdır.

Cemiyetin fahri reisi Mazhar Osman, asıl başkanı ise Fahrettin Kerim Gökay olur. Cemiyetin gayesi, “sağlık, soy ve irade düşmanı içki ve uyuşturucu maddelerle mücadele etmek ve bu ülküyü yayarak sağlam vücutlu ve sağlam iradeli bir gençliğin yetişmesine çalışmak”tır.

Cemiyet bir taraftan hükûmete beyanname vererek içkinin sebep olduğu hastalıklara karşı gençlerimizi korumanın yollarını talep ederken diğer taraftan da üyelerinin beden temizliğine dikkat çekerek spor kulüplerinin sıhhate uygun olmasını istiyordu.

İlk faaliyet olarak Cemiyet’e yeni giren 200 genç için bir tören düzenlenerek hep birlikte yönetim kuruluyla Sağlık Müzesi’ne gidilerek cemiyet çalışmaları hakkında bilgiler verildi.

Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti’nin kurulması yerli ve yabancı basında haber yapılarak övgü ile söz edilir.

Cemiyetin faaliyet programında şunlar vardır:

Azaların yazdığı bazı eserleri sahnelemek,
Müsamereler tertip etmek,
Konferanslar vermek,
Çay partileri düzenlemek,
Cemiyetin 1927 yılından beri kabul ettiği Yeşil Gün Bayramı dolayısıyla içkisiz de eğlenilebilir olduğunu göstermek için geziler yapmak.

Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti’nin 1932 yılındaki kongresinde Genel Başkanlığa Dr. Fahrettin Kerim Gökay getirildi. Cemiyet içki düşmanlığını daha görünür kılmak için kendine mahsus bir arma ile bir rozet yaptırıp üyelerine dağıttı.

17 Ekim 1933’te Gençlik Merkezi Temsil Kısmı Şehzadebaşı Ferah Sinemasında bir müsamere verdi. Yeşil Hilal İkinci Başkanı İbrahim Zati’nin konuşmasından sonra “Bir Kadeh Daha” piyesi oynandı.

Piyesten sonra Başkan Fahrettin Kerim tarafından cemiyete yeni üye olmuş 50 kişiye yemin merasimi yaptırıldı. Üyelik kartları verildi.

9 Kasım 1934 yılında Halkevi salonunda toplanan Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti gündeminde şu konular vardı:

Müsamereler tertip etmek,
Neşriyat yapmak,
Konferanslar vermek,
Kır gezileri yapmak (Yeşil Hilal’le birlikte Yeşil Gün Bayramı gezileri),
1935 yıllarında üniversite ve lise öğrencilerinin Yeşil Hilal’e üye olarak destek verdiğini görüyoruz. Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti’ne üye olan gençler aynı zamanda Yeşil Hilal Cemiyeti’ne de üye olmuş sayılıyordu.

1936 yılında cemiyet, İçki Düşmanı Gençler Kongresi’ni yaparak şu kararları almıştır:
Kendi üyelerine mahsus rozet yaptırmıştır.
Yeşilay Marşı yazılmasına karar verilmiştir.
Beynelmilel İçki Cemiyeti’nden gelen ve Yeşil Hilal’in yaptığı çalışmaları öven mektup okunmuştur.
1937’de Varşova’da yapılacak olan uluslararası kongreye davet edilmişlerdir.
Tepebaşı Şehir Tiyatrosu’nda bir müsamere yapılır. Bu müsamerede önce İstiklal Marşı sonra Yeşilay Marşı okunur.
İstanbul Konservatuvarı bir konser vererek çocuklar zeybek oyununu gösterirler.
Ant içme merasimi yapılır.
Beyoğlu Gençler Birliği tarafından hazırlanan “Bir Varmış, Bir Yokmuş” isimli komedi temsil edilir.

İÇKİ ALEYHTARI GENÇLER CEMİYETİ YEŞİLAY’A KATILIYOR

8 Kasım 1936 yılında yapılan altıncı genel kongrede Türkiye İçki Aleyhtarı Gençler Cemiyeti ismini Yeşilay Gençler Birliği şeklinde değiştirdi, bir süre sonra Yeşilay’a katılarak onun bir şubesi hâline geldi.

İçki Düşmanı Gazete de 12 Aralık 1936 yılında yayımına son verdi. Bundan sonra daha geniş çevreye hitap etmesi ve sayfa sayısının artırılması amacıyla 1937 yılı Ocak ayından itibaren Yeşilay adını alarak günümüze kadar yayımlanmaya devam etti.

23 Şubat 1920 yılında Hilal-i Ahdar adıyla kurulan cemiyet 1928 yılında ismini önce Yeşil Hilal, daha sonra 22 Ocak 1936 tarihinde ise Yeşilay olarak değiştirerek bağımsızlık mücadelesini bugün de sürdürmeye devam etmektedir.