“Bağımlılık Tüm Aileyi Etkileyen Bir Hastalıktır”

Son yıllarda artış gösteren çevrimiçi kumar bağımlılığı tıpkı kumar bağımlılığında olduğu gibi bireyi ve bireyin tüm aile yaşamını derinden etkiliyor. Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) Danışmanı Psikiyatri Uzmanı Dr. Onur Karabatak, bağımlılığın yol açtığı tahribat hakkında bilgi verdi, tedavide izlenen yolları paylaştı.

Kumar bağımlılığı en az diğer bağımlılık türleri kadar kişiye ve çevresine zarar veren bir bağımlılık türüdür. Son dönemlerde yoğun artış gösteren online kumar bağımlılığı ne yazık ki birçok insanın ve çevresindekilerin yaşamını olumsuz yönde etkiliyor. Telefon ile her an ulaşılabilir olması bağımlılığın dozunu artırırken, ailesi kişinin bağımlı olduğunu çok geç fark edebiliyor. YEDAM Danışmanı Psikiyatri Uzmanı Dr. Onur Karabatak ile online kumar bağımlılığının beraberinde getirdiği sosyal zararları ve bağımlılıktan kurtulma yöntemlerini detaylı bir şekilde ele aldık.

Kimler online kumar bağımlısı sınıfına girer?
Genellikle bir kazanç elde etmek için bir oyunun veya olayın sonucunu tahmin etme amacıyla üzerine para veya değerli bir şey koyarak risk alma davranışına kumar diyebiliriz. Kumar teknolojinin hayatımızda yer etmesi ile birlikte internet vasıtası ile çok kolay ulaşılabilen bir hale geldi. Günümüzde online olarak kumar oynama çok sık gözlemlediğimiz bir sorun. Online kumar oynayan ve bu davranışın sonuçları nedeni ile sosyal, mesleki, maddi, ailevi ve psikolojik olarak sorunlar yaşayan kişilerde kumar oynama bozukluğundan bahsedebiliriz.

ONLINE OLMASI BAĞIMLILIĞI HIZLANDIRIYOR

İnsanların online kumarı tercih etmelerinin nedeni nedir?
İnsanlar online kumarı daha kolay ulaşabildikleri, etiketlenmeden her yerde ve her zaman oynayabildikleri için tercih ediyorlar. Bu insanların kumara hızlıca ulaşabilmeleri ve kumarda geçirilen sürenin daha fazla olmasından dolayı bağımlı olmaya giden yolda daha çabuk ilerlediklerini söyleyebiliriz. Ailelerinin ve çevrelerinin de bu kişilerin farkına varması uzun süre alabiliyor. Kişi her zaman yanlarında olduğu için zararlı bir davranış içinde olduğu akıllarından bile geçmiyor.

Online kumar bağımlılığı pandemi döneminde artış gösterdi mi? Arttıysa bu eğilimin temel nedenleri nelerdir?
Kişisel gözlemim pandemi ile birlikte online kumar oynama bozukluğu olan kişilerin başvurularının artmış olduğu yönünde. Bunun nedeni pandemi ile birlikte gerek evden çalışmanın gerekse zorunlu olarak uygulanan kısıtlamalar nedeni ile evde geçirilen vakitlerin artması ile kişilerin evde daha fazla online olarak vakit geçirmeleri ve ne yazık ki kumar oynatan sitelere yönelmeleri. Online kumar siteleri çeşitli film, müzik, haber sitelerine renkli reklamlar verip insanları kendi sitelerine çekip akıllarını çelecek yöntemler uygulayabiliyorlar. Sosyalleşmenin azalması, insanların hobilerinden, arkadaşlarından, ailelerinden uzak kalmaları da bağımlılık davranışlarını genel olarak artıran bir etken oldu.

RUTİNLERİ DEĞİŞTİRMEDEKİ GÜÇLÜKLER

Online kumarın normal kumar kadar bağımlılık yaptığını söylemek mümkün mü?
Online kumarın da normal kumar kadar bağımlılık yaptığını söyleyebiliriz. Hatta online kumar her yerde oynanabilme riski nedeni ile bağımlılığa çok daha çabuk dönüşebilir. Kumar bağımlılığı tedavisindeki güçlüklerden biri de rutinleri değiştirmedeki zorluklardır. Akıllı telefon ve bilgisayar kullanımının mümkün olduğunca azaltılması kişinin kumara dönme olasılığını düşürüyor. Ancak dediğim gibi günümüzde bunu yapmak bir hayli zor.

GÜVENİLİRLİK VE İTİBAR KAYBI YAŞANIYOR

Online kumar bağımlılığının maddi ve manevi anlamda kişilere zararları nelerdir?
Kumar maddi olarak insanların birikimlerini kaybetmelerine neden oluyor. Kaybettiklerini yerine koyma hırsı ile insanlar daha fazla borcun altına giriyorlar. Bankalardan kredi çekme, kredi kartı borçları, yakın arkadaşlara ve çevreye borçlanma gibi yollarla kişilerin maddi kayıpları bir hayli büyüyor. Kişi bu kayıpları gizlemek için genelde aileye ve alacaklılara yalan söylemek zorunda kalıyor. Bu durum da yavaş yavaş güvenilirliğinin ve itibarının kaybolması anlamına geliyor. Uzun vadede psikolojik sorunlar da kumar oynama bozukluğuna eşlik edebiliyor. Bu rahatsızlıklardan en önemlisi depresyon. Kişi zaten kumarın oluşturduğu sonuçlar nedeni ile zorlanırken depresyon bu zorlu durumu daha da karmaşık hale getirebiliyor.

Online kumar bağımlılığının toplumsal etkileri nelerdir?
Online kumar bağımlılığının bana göre toplumdaki en önemli etkisi aile kurumunun zarar görmesidir. Bağımlılık aslında tüm aileyi etkileyen bir hastalıktır. Aile kumar bağımlılığının onları etkilemesi ile birlikte maddi bir çöküş yaşar. Ardından da psikolojik çöküş gelir. Toplumu etkileyen bir diğer yön ise finansal problemler yaşamaları nedeniyle kişilerin suça karışmasıdır ki bu durum da hem aile hem birey hem de toplum için büyük bir yük oluşturuyor.

ERGENLER RİSK ALTINDA

En çok kimler online kumarı tercih ediyor?
Ergenler için risk çok daha fazla çünkü internette çok fazla vakit geçiriyorlar ve bu sitelere kolayca kayıt olabiliyorlar. Bazı online oyunların içine gizlenmiş kumar oyunları ve oyun içi kazanımlar da ergenlerin ve bu oyunları oynayanların kumar oynama bozukluğuna gidişini kolaylaştırabiliyor. Son zamanlarda erkeklerin online kumara daha fazla yatkın olduğu gösterilse de kadınlar arasında da bu oranının arttığına dair bildirim yapan çalışmalar var.

Bağımlının online kumardan kurtulmasının yolları nelerdir? Yakın çevresiyle bu durumunu paylaşmalı mıdır?
Kişiler kendilerinde böyle bir sorun olduğunu düşünüyorlarsa mutlaka bir uzmana başvurarak destek almalıdırlar. Sonuçta bağımlılık bir beyin hastalığıdır ve tedaviyle tamamen düzelebilir. Başvurdukları uzman onlara uygun bir yol haritası sunacaktır. Kumar bağımlılığında dürüstlük ve açıklık tedavinin gidişini olumlu etkilemektedir. Terapinin başında mümkünse aile ile paylaşması için danışanlarımızı cesaretlendiririz. Çünkü bağımlılıkta yalan yalanı doğurur ve oluşan sanal tablo bağımlılık davranışının artmasına neden olabilir. Çoğu zaman insanlar aileleri durumun ciddiyetini öğrenene kadar yardım arayışına girmezler. Borçları ve kayıpları yine kumar oynayarak kapatabileceklerini düşünürler. Tabii ki bu yanlış inanç ancak kayıpların artmasına neden olacaktır.

“BAĞIMLI YAKINLARI SUÇLAYICI OLMAMALI”

Online kumar bağımlısının yakınlarına düşen görevler nelerdir?
Ailelerin öncelikle sabra ihtiyaçları var; çünkü bu uzun soluklu bir mücadele. Çoğu insan bir anda değişmez veya değişmeye hazır olmayabilir. Değişim için acele etmemeleri, davranışlarında tutarlı olmaları gerekiyor. Hayal kırıklığı yaşamamak adına hedefleri küçük tutmaları ve değişimin bazen 3-6 ay arasında sürebileceğini hatırlamalılar. Geçmişten dersler çıkarıp geleceğe bakmalılar. Geçmişte olanlar yüzünden bağımlı bireyi suçlamak kayıpları getirmeyeceği gibi bireyi umutsuzluğa sevk edip tedaviyi bırakmasına neden olabilir. Yakınları da bağımlı birey gibi aile desteği alabilirler.

YEDAM’da online kumar bağımlılığını önlemek için ne gibi çalışmalar yapılıyor?
YEDAM psikologları kumar bağımlılığı olan kişilere bireysel olarak danışmanlık verirken aileler de yine bireysel danışmanlık hizmeti alabiliyorlar. Ayrıca aile destek grupları ve grup terapileri de verilen hizmetler arasında yer alıyor.

UZ. DR. ONUR KARABATAK KİMDİR?

Uz. Dr. Onur Karabatak 2005 yılında Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesinden mezun oldu. Aynı yıl Vakıf Gureba Hastanesinde psikiyatri uzmanlığı eğitimine başladı.2011 yılında psikiyatri uzmanı olmaya hak kazandı. 2011-2014 yılları arasında Elâzığ Ruh Sağlığı Hastalıkları Hastanesinde çalıştı. 2014-2017 yılları arasında, son bir yılı Alkol ve Madde Bağımlılığı Servisi Sorumlu Uzmanı olmak üzere, Ankara'da özel bir psikiyatri hastanesinde görev aldı. Uz. Dr. Onur Karabatak halen İstanbul Harbiye'de serbest hekim olarak görevine devam etmektedir. Uz. Dr. Onur Karabatak ayrıca, 2019 yılı mart ayından bu yana Yeşilay bünyesindeki YEDAM’lara danışman olarak destek vermektedir.